Uit de oude trommel

Zoldervondsten in de Ny Brongergea Tsjerke (het witte kerkje) in De Knipe.

In mei 2021 deden de koster en Freja van der Zee-Dijkstra een bijzondere ontdekking op de zolder van het Witte Kerkje in De Knipe.
Daar troffen zij een graftrommel aan met daarin twee kransen.

De graftrommel was in slechte staat, gesloten door een deksel met een prachtig authentiek slotje. Het glas van het deksel was stuk.
Beide kransen zijn van zink met enkele bloemen van porselein. Een van de kransen bevat zelfs twee viooltjes !

Het is voor de tweede keer in al die jaren sinds wij restauratiewerkzaamheden doen, dat wij twee kransen in een trommel hebben ontdekt. In Zandvoort was daar ook sprake van.
Zeer waarschijnlijk is de trommel met de twee kransen voor een persoon geweest. Op het letterlint is nog te zien dat het een trommel voor een manspersoon was.

De koster wist niets van de zolderopslag af. Zij was nog niet op de zolder geweest sinds haar aanstelling. De vorige koster had de trommel met kransen in het baar huisje gevonden en vervolgens op de zolder van het kerkje gelegd.

Het lijkt een krans uit de jaren dertig. Misschien kan dit ook een aanknopingspunt zijn voor de plek van herkomst. Er zijn tot nu toe geen oude foto’s bekend van het kerkhof uit die jaren.

Naast de graftrommel werd een grote houten kist aangetroffen met o.a. avondmaalsbekers, collectebussen en een koffer met daarin een baar-en kistkleed en het uniform van een bode.

Wat volgde was een mooie tentoonstelling van de “gevonden” spulletjes in de Ny Brongergea Tsjerke , ook wel het Witte Kerkje genoemd.

Nu maar hopen dat de gegevens over die persoon, waarvoor de trommel was bedoeld nog boven water te krijgen zijn.

Succes beiden!

De kaardenbol

Naast kransen van metaal of glaskralen werden er ook kransen met natuurlijke materialen gemaakt zoals met dennenappels , kaardenbollen, buxus, ruscus of rendiermos.
In de kaardenbol kransen werden ook weleens andere onderdelen toegevoegd zoals dennenappels, artisjok, letterlint of een strik van metaal of stof.

Ook plaatste men wel plaatjes van porselein met de beeltenis van de overledene in de trommel.
Dat was o.a. in de trommels van Brielle, Dodewaard en Vlierbeek (B.) .
De knoppen van de Dipsacus fullonum , ook wel de grote wilde kaardenbol genoemd, werd gebruikt voor de kransen van natuurlijke materialen.
Ook als droogbloem sierde de bloem menig vaas!

De wevers kaarde werd vroeger in de Vaucluse

( Zuid Frankrijk) veel verbouwd en geëxporteerd naar onder meer Nederland, Rusland en Japan.

Honderden hectaren waren in Zuid-Frankrijk in de 19e en 20e eeuw in productie. In 1862 was dat 2326 ha.

Na 1968 was er nog een firma die de wevers kaarde kon leveren maar dat bedrijf sloot in 1985.

De knop van de grote wilde kaardenbol werd ook gebruikt als onderdeel van een kaardmachine om wol te kaarden.
De bloemhoofdjes werden op stalen pinnen gedrukt die op rollen zaten.

In het Textielmuseum in Tilburg is nog een authentieke kaardmachine te bewonderen echter zonder de distelknoppen die origineel op de metalen pinnen zaten.

Verspreiding van de plant vindt men vooral in Zeeland, Zuid Limburg, Twente en Noord- en Zuid Holland op ruige plekken zoals bermen of dijken.

Verschijningsvormen van kaardenbol kransen in Nederland en België

Voor zover bekend bevinden zich nog zes graftrommels met een krans van kaardenbollen in Nederland.
Ook is er een trommel met een krans van kaardenbollen, lint en fotootjes gevonden in Vlierbeek, België.

DRENTHE, twee trommels met kransen in Emmen en Sleen.
FRIESLAND, een trommel in De Knipe, 1928.
GELDERLAND, twee trommels in Dodewaard en Haaften.
ZEELAND, een trommel met krans in Brielle, 1923.

De kransen werden opgebouwd door een “moederring” van dik ijzerdraad te vormen.
Vervolgens werd de krans met stro omwikkeld. Daarna ging er een beschermlaag van crêpepapier om heen.
In de distelknoppen worden metalen pinnen gestoken in de onderkant van de knoppen. Vervolgens worden de distelknoppen met de ijzerdraad pinnen dakpansgewijs op de stroring gedrukt.
Als laatste worden de extra’s toegevoegd zoals dennenappels, artisjok, letterlint of strik van metaal of stof.

De heer J. Cesar heeft in 2020 een kaardenbol krans ontdekt op de Oude Algemene Begraafplaats in Brielle.
Door de foto op een plaatje van porselein, gemonteerd binnen in de krans, is het bekend voor wie de trommel bestemd was.
Pleun Schuddebeurs kreeg in 1923 de krans met trommel op zijn graf.

De Brielse krans heeft een “hoep” als basis waar stro omheen gebonden is, omwikkeld met crêpepapier.
Een “hoep” is een ring van wilgenhout. Deze werden tot aan de oorlog in Spijkenisse gemaakt ten behoeve van de haringtonnen.
Zoals op de foto te zien is, was er ook een artisjok toegevoegd, welke grotendeels intact gebleven is.
Klik hier voor meer informatie over deze krans.